Home Genealogy Lockhorst | Email



Notes for Jan van Elk


Op maandag 26 november 1906 werd een zoon geboren: Jan. Het kind was geheel volgens de traditie vernoemd naar de vader van de vader. Jan heeft een belangrijke rol in het leven van zijn vader gespeeld. Gedeeltelijk loop ik hiermee op de feiten vooruit, maar voor een goed begrip is dat noodzakelijk. Zoon Jan werd bij de landmacht 'buiten tegenwoordigheid' ingelijfd als gewoon dienstplichtige van de lichting 1926 uit de gemeente Woerden onder nummer 24. Hij kreeg uitstel van eerste oefening met ingang van maandag 19 juli 1926 en opnieuw vrijstelling wegens onmisbaarheid voor een jaar op dinsdag 19 juli 1927. Jan kreeg wederom uitstel, zelfs voor twee jaar, omdat hij met ingang van donderdag 19 juli 1928 kostwinnaar was geworden. Jan kreeg defintief vrijstelling op maandag 19 mei 1930. Jan had wat jaren bij een drogist gewerkt en begon in zijn jeugdige overmoed voor zichzelf. Hij was, zoals mevrouw H. van Elk het later zei, niet geschikt en het werd een flop. Toen vader Jan zo ziek werd dat hij niet meer kon werken, mocht zoon Jan de opengevallen plaats innemen. Na het overlijden van zijn vader in 1931 mocht hij diens concessie als melkman van melkfabriek Excelsior in Woerden over. Hij is dus niet in dienst geweest door de ziekte van zijn vader. Wat voor ziekte vader Jan heeft gehad is niet bekend. Volgens H. van Elk is het mogelijk leverkanker geweest, want hij werd geel.

Zoon Jan overleed zondag 25 februari 1945 in het concentratiekamp Dachau aan de gevolgen van dissenterie en vlektyfus. Hij was sinds 22 september 1932 getrouwd met Marie Spruit en had twee kinderen, Jan en Wil.
Waarom is hij opgepakt? Jan had zestien Joodse onderduikers (waaronder hetzij de Woerdense familie Rosenbaum, hetzij de familie Isaacs) in zijn pakhuis, Rijn 88, zitten en volgens zijn dochter Wil ook in het woonhuis, Kruittorenweg 24 in Woerden. Hij en de overige leden van de verzetsgroep De Oranje Vrijbuiters, waarvan hij lid was, werden op 25 augustus 1943 door de Duitsers gepakt op een adres in Utrecht. Een van de leden van de groep verraadde veel van de activiteiten aan de SD. Deze V-Mann, J. de Heus, is hiervoor na de oorlog opgepakt. De Oranje Vrijbuiters verborgen Joden en hadden voor dat doel drie 'doorgangshuizen': in Woerden, Utrecht en Epe. Jan is via het Oranjehotel in Scheveningen en Kamp Vught in 1943 in Dachau aangekomen. De gevangenen werden met veewagens vervoerd. Na aankomst in het concentratiekamp moesten de gevangenen in Dachau-Allach werken in een BMW-fabriek waar vliegtuigmotoren werden gemaakt. Het kamp waar de gevangen verbleven, was 'onderkamp' van het concentratiekamp Dachau. Jan werd na enige tijd overgeplaatst naar Markirch (Nu Saint-Marie-aux-Mines) in de Elzas. Hij moest werken in een zeven kilometer lange tunnel, waarin een toeleveringsbedrijf van BMW was ondergebracht. De ontberingen werden Jan's lichaam teveel, want in januari of februari 1945 is hij ziek teruggestuurd naar Dachau om eind februari te overlijden. Veel over wat Jan heeft meegemaakt tijdens zijn gevangenschap is bekend geworden door een brief van een medegevangene aan de familie Van Elk : J.L. Groenemans, Celebesstraat 20 Den Haag. Jan heeft vanuit de concentratiekampen ook diverse brieven naar zijn gezin gestuurd. Enkele restanten van die brieven zijn bewaard gebleven.

Voor hetgeen Jan in de oorlog heeft meegemaakt, is zijn naam later op de Erelijst der namen van hen, die voor het vaderland zijn gevallen, geplaatst. Mevrouw H. van Elk heeft eens vertelt dat het haar achteraf niet heeft verbaasd dat de verzetsgroep is opgerold. Jan was volgens haar iemand met een open karakter. Hij kon maar moeilijk geheimen bewaren.
HOME | EMAIL | SURNAMES |

Laatste wijziging op 19 april 2011 door Arwi Lokhorst
Rhode Island - USA

 


Page built by Gedpage Version 2.20 ©2000 on 18 April 2011