Home Genealogy Lockhorst | Email



Notes for Frederica Sophia Wilhelmina van Pruisen


Prinses van Pruisen. Prinses Wilhelmina was een dochter van prins August Willem van Pruisen, een broer van Frederik de Grote en hertogin Louise Amalia van Brunswijk-Wolfenbüttel. Al op zeer jonge leeftijd is zij bij haar ouders weggehaald om dynastieke redenen. Ze groeide op bij haar grootmoeder, Sophia Dorothea van Hannover, sinds 1740 de koningin-moeder. Ze werd verder opgevoed door haar tante, Elisabeth Christine van Brunswijk-Bevern. Op 4 oktober 1767 trouwde de 16-jarige prinses met prins Willem V in Berlijn. In 1768 bracht Frederik de Grote, haar oom, een bezoek aan het Loo. Voor de hoge gast was een concert en een operavoorstelling georganiseerd. Frederik schreef aan zijn zus dat het afschuwelijk was geweest.

Prinses Wilhelmina overtrof haar man in doortastendheid. Haar invloed op het beleid was dan ook niet gering; mogelijk al vanaf 1776, maar vooral nadat de geheime raadsman van de prins, de hertog van Brunswijk, een broer van haar moeder, in 1784 al zijn functies moest neerleggen. De prins was in moeilijkheden geraakt vanwege het stadhouderlijk stelsel, dat was gebaseerd op kuiperij en vriendjespolitiek. Al in het jaar 1782 waren er problemen ontstaan. Frederik de Grote bood aan door middel van zijn gezant Friedrich Wilhelm von Thulemeier om te bemiddelen. Van diverse kanten is gesuggereerd dat koppige Willem V privileges zou moeten afstaan en dat zijn vrouw meer invloed kreeg, o.a. door Pieter Paulus en Laurens Pieter van de Spiegel, die de prinses hebben gevraagd in overleg treden met Patriotten. (De advocaat-fiscaal Joan Cornelis van der Hoop was haar adviseur en correspondeerde ook later met haar). De prins volhardde in zijn starheid en bleek wars van iedere concessie. In september 1785 werd Willem V gedwongen Den Haag te verlaten, toen daar rellen waren ontstaan. De stadhouder was ten einde raad en dreigde al zijn functies opgeven. Blijkbaar wist zij hem te overreden niet op te geven. Wilhelmina reisde met haar kinderen per boot naar Friesland om steun te zoeken en op tijd in Franeker aanwezig te zijn bij de viering van het 200-jarig bestaan van de Hogeschool van Franeker. De stadhouder kwam twee weken later in Friesland aan.

Na een bezoek aan Groningen betrok de stadhouderlijke familie het Loo bij Apeldoorn, maar verhuisde november 1786 naar Nijmegen. Onmiddellijk versterkte zij het contact met haar broer, Frederik Willem die in augustus van dat jaar op de troon was gekomen. Haar echtgenoot was door alle verwikkelingen niet meer in staat correspondentie weg te werken. Ondanks dat bleef de prinses trouw achter haar man staan.

Op een bijeenkomst in Amersfoort op vrijdag 22 juni 1787 had zij voorgesteld, dat haar aanwezigheid in Den Haag de minderheid in de Staten van Holland ertoe kon brengen hun moed bijeen te rapen de prins een opdracht te vertrekken tot herstel van de orde in de provincie. De stadhouder wilde er in eerste instantie niets van weten, maar na consultatie en actie van de Oranjegezinde Gijsbert Karel van Hogendorp, stemde hij toe. Op 28 juni 1787 trok de fiere prinses om 5.30 uur van Nijmegen richting Den Haag, misschien als provocatie, maar naar haar eigen zeggen om aan de heersende onenigheid een einde te maken. De prinses werd 's middags om half vier bij Bonrepas aan de Vlist door enkele leden van het Goudse vrijcorps aangehouden. De voorman van de Goudse patriotten Cornelis Johan de Lange was op de hoogte gebracht, middels de vriend van het kamermeisje van de prinses die schriftelijk haar verloofde haar komst had aangekondigd. Bovendien waren er paarden besteld in Tiel, Nieuwpoort en Haastrecht. Op paleis Ten Bosch in Den Haag waren levensmiddelen besteld: het was duidelijk dat er hoog bezoek op komst was.

De inzittenden van twee koetsen en een sjees werden opgebracht naar Hekendorp, waar zich het hoofdkwartier bevond en staat bekend als "de aanhouding bij de Goejanverwellesluis". De rest van de dag bracht de prinses door op de boerderij van Arie Leeuwenhoek, aanvankelijk zittend op een stapel kazen; buiten stonden wachten, binnen iemand met n.b. een ontbloot sabel. De Lange vroeg ondertussen toestemming aan de Staten van Holland of de prinses wel verder mocht reizen. Toen de Staten van Holland weigerden, omdat ze de rust in gevaar zou kunnen brengen, kreeg ze de gelegenheid terug te keren naar Schoonhoven. Toen er twee dagen later alsnog geen toestemming was, besloot ze onverrichte zake terug te keren naar Nijmegen. Zij spoorde vervolgens haar broer aan tot militair ingrijpen. Een verzoek aan de Staten om excuses aan te bieden leidde tot een tweetal ultimatum, de eerste op 6 augustus en de tweede ingaande op 10 september. Toen het gewest Holland niet reageerde volgde drie dagen later de Pruisische bezetting. (Engeland steunde de bezetting en Frankrijk bleek financieel niet bij machte de zaak te keren). Op zondag 23 september waren beide terug in Den Haag, alhoewel de prinses had het niet nagelaten om door Gouda te trekken. Aan het einde van het jaar eiste zij de vervanging van een groot aantal regenten. Enkele Pruisische generaals helden veel meer naar de kant van de Patriotten en spraken met minachting over de prins. Zijn macht en invloed zou aan de prinses moeten worden overgedragen.

In januari 1795 week het prinselijk gezin uit naar Engeland. Van 1802 tot 1806 woonde het gezin afwisselend in Diez, Nassau en in Brunswijk. Op 10 januari 1814 keerde ze terug als weduwe. Vanaf 1814 woonde ze in Haarlem in Landhuis Welgelegen in de Haarlemmerhout, waar ze in 1815 tsaar Alexander I van Rusland ontving. Daar ontmoette zij opnieuw Cornelis Johan de Lange. Ze begroette hem met een grapje: Heden is Mijnheer mijn gevangene. Ik wacht U aan mijn tafel.[5] Voor haar dochter Louise, ook weduwe, was inmiddels een buitenhuis aan de Spaarne ingericht.

Wilhelmina overleed in 1820 op Welgelegen, maar werd begraven in Apeldoorn. Twee jaar later is zij in de nieuwe kelder van de grafkelder van de Oranjes in Delft bijgezet.
HOME | EMAIL | SURNAMES |

Laatste wijziging op 19 april 2011 door Arwi Lokhorst
Rhode Island - USA

 


Page built by Gedpage Version 2.20 ©2000 on 18 April 2011