Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje Nassau, Hertogin van Mecklenburg, Prinses van Lippe-Biesterfeld, regeerde van 4 september 1948 tot 30 april 1980.
Juliana der Nederlanden werd geboren op Paleis Noordeinde. Na een aantal miskramen van Wilhelmina bestond de vrees dat er geen troonopvolger zou zijn. In dat geval zou de Nederlandse troon na het overlijden van Wilhelmina overgaan naar de nakomelingen van de zuster van Wilhelmina's vader Willem III, prinses Sophie. De meest genoemde namen waren Willem Ernst van Saksen-Weimar-Eisenach (een zoon van een neef van Wilhelmina), en Marie van Saksen-Weimar-Eisenach (een nicht van Wilhelmina). De geboorte van Juliana was dan ook een grote opluchting voor velen en er werd groot feest gevierd.
Haar moeder trachtte Juliana een iets minder afgeschermde opvoeding te geven dan zij zelf had gehad. Zij doorliep de lagere en middelbare school op het paleis, in een klasje van enkele dochters uit zorgvuldig uitgezochte families. Deze meisjes waren de freules Miek de Jonge, Elise Bentinck en Elisabeth van Hardenbroek. Na het beëindigen van haar middelbare school verhuisde Juliana naar Katwijk om een verkorte studie te volgen aan de Rijksuniversiteit Leiden, die geheel was toegespitst op de taak die haar wachtte. De studie werd afgesloten met een eredoctoraat. Koningin Wilhelmina vond het van groot belang dat Juliana op haar 18e jaar voldoende zou zijn toegerust om het koningschap zo nodig te kunnen overnemen.
Op 7 januari 1937 trouwde Juliana met Bernhard van Lippe-Biesterfeld. Het paar vestigde zich op Paleis Soestdijk. De komst van Bernhard in Juliana's leven betekende in allerlei opzicht een keerpunt voor Juliana. In de eerste jaren van hun huwelijk zorgde Bernhard ervoor dat Juliana radicaal brak met de kleinburgerlijke levensstijl waarin zij was opgevoed. Beginnend met hun huwelijksreis nam Bernhard Juliana voor het eerst mee naar de grote steden van Europa, liet haar kennismaken met de moderne mode en stijl van opmaken, het leven in de wereld buiten het minder mondaine Nederland. Juliana begon zich in deze periode voor het eerst te kleden als een mondaine vrouw en niet langer als een sprookjesprinses voor de camera of een halve Hollandse boerin als zij niet voor het publiek verscheen.
Juliana en Bernhard kregen in de loop der jaren vier dochters:
Beatrix Wilhelmina Armgard (31 januari 1938)
Irene Emma Elisabeth (5 augustus 1939)
Margriet Francisca (19 januari 1943)
Maria Christina (18 februari 1947)
Tijdens de oorlogsjaren verbleef Juliana met haar dochters Beatrix en Irene in Canada. Prinses Margriet werd geboren in een ziekenhuis in Ottawa. Bernhard stond koningin Wilhelmina in Londen terzijde en kwam slechts sporadisch over. Vlak na het einde van de Tweede Wereldoorlog keerde het gezin via Engeland terug naar Nederland. Op persoonlijk vlak zorgden de jaren van zelfstandigheid tijdens de oorlog toen haar moeder en man in Engeland waren ervoor dat Juliana opbloeide. Voor 1940 was ze altijd als een klein meisje geweest dat heel erg aan haar moeder en man hing. Bernhard zou in later jaren geregeld opmerken dat Juliana toen ze uit Canada terugkeerde veel meer een zelfstandige vrouw was geworden: een ervaren moeder, een vrouw die stevig in haar schoenen stond en op eigen benen durfde te staan en vooral onder de schaduw van haar moeder vandaan was gekomen.
Juliana werd in deze tijd Britse onderdaan, en zij heeft nooit afstand gedaan van de Britse nationaliteit.
Juliana oefende haar eerste politieke daden uit als prinses-regentes voor haar moeder, omdat deze tijdelijk het Koninklijk Gezag had neergelegd (van 14 oktober 1947 tot 1 december 1947 en van 12 mei 1948 tot 30 augustus 1948). Ze was toen betrokken bij haar eerste kabinetsformatie. Nadat ze de troon van haar moeder had overgenomen bleek ze een geheel andere stijl dan haar moeder te hebben.
Tijdens haar regering kreeg de monarchie de bijnaam "fietsende monarchie". Onder Beatrix werd de stijl weer wat formeler ("monarchaler"). Juliana's losse stijl verkleinde de afstand tussen koningshuis en volk. Op het jaarlijkse defilé op haar verjaardag (30 april) bij Paleis Soestdijk was de bevolking even ten paleize. Mede hierdoor bleef zij tot haar dood zeer populair.
In februari 1953 vond de grote watersnood in Zeeland en op de Zuid-Hollandse eilanden plaats. Juliana was snel ter plaatse, geschoeid met kaplaarzen, om de getroffen bevolking te troosten en moed in te spreken. Later zou deze alom zeer gewaardeerde actie als kenmerkend voor haar persoon en de invulling van haar koningschap worden betiteld.
Juliana had in de 32 jaar van haar koningschap te maken met in totaal 10 verschillende premiers. Onder Piet de Jong werd het wekelijkse spreekuur tussen staatshoofd en regeringsleider ingesteld. Zij bleek daarbij zeer geïnteresseerd in maatschappelijke vraagstukken, meer dan in financieel-economische en defensiekwesties. In een televisie-interview dat zij zes jaar na haar aftreden gaf, bekende Juliana dat zij, was zij in een burgergezin geboren, waarschijnlijk maatschappelijk werk was gaan doen.
Tijdens haar koningschap deden zich echter ook crises voor, zoals de affaire (1956) rond de gebedsgenezeres Greet Hofmans, die te veel invloed zou uitoefenen op Juliana. Juliana en Bernhard hadden haar hulp gevraagd in een uiterste poging uitkomst te vinden voor Marijke, hun jongste dochter, die nagenoeg blind was geboren. Hofmans nam na enige tijd zelfs haar intrek op Paleis Soestdijk. Juliana begon openlijk te spreken over haar pacifistische idealen. Zij deed dit onder meer in een zelfgeschreven toespraak in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden. Haar woorden wekten bevreemding bij de NAVO-bondgenoten. Ook prins Bernhard verschilde hierover sterk van mening met zijn vrouw. Het Westen was immers onder aanvoering van de Verenigde Staten verwikkeld in de Koude Oorlog met het Oostblok. De crisis zette het huwelijk van Juliana en Bernhard zwaar onder druk; zelfs het paleispersoneel was in twee kampen verdeeld. Een commissie van wijze mannen bracht in opdracht van premier Drees deze verwikkeling tot een goed einde. Greet Hofmans verdween voorgoed uit het paleis, het huwelijk hield stand en Juliana bleef koningin. In de 21e eeuw bevestigde Bernhard de geruchten omtrent zijn buitenechtelijke dochter Alicia de Bielefeld, die in 1952 was geboren uit een verhouding tussen hem en een Duitse pilote. Het is denkbaar dat deze buitenechtelijke relatie heeft bijgedragen aan de verslechtering van het huwelijk tussen Juliana en Bernhard. Vaststaat dat Bernhard de Hofmans-affaire erg goed uitkwam en dat hij een aanzienlijk aandeel had in de regie.
Ook rond prinses Irene brak een crisis uit, nadat ze katholiek geworden was en zich plotseling verloofd had met de omstreden Karel Hugo van Bourbon-Parma (1964), die aanspraken maakte op de Spaanse troon. Het huwelijk ging door, zonder parlementaire goedkeuring; daarmee verloor Irene haar plaats in de lijn van Nederlandse troonopvolgers.
In het voorjaar van 1975 was er een plan van Zuid-Molukkers om Juliana te gijzelen. Door een tip kon dit verijdeld worden, waarna een deel van de beramers veroordeeld werd tot een celstraf van vijf jaar.
Prins Bernhard raakte in datzelfde jaar betrokken in een smeergeldaffaire (de Lockheed-affaire). Een onderzoekscommissie beoordeelde een aantal handelingen van de prins als laakbaar. Dit had belangrijke politieke consequenties en zowel Juliana als de toenmalige minister-president Joop den Uyl hebben indertijd overwogen om af te treden. De schade aan de monarchie werd afgewend door Bernhard zijn functie van Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht te ontnemen.
Mogelijk mede aangeslagen door deze laatste crisis besloot Juliana op 30 april 1980, haar 71ste verjaardag, afstand te doen van de troon ten gunste van haar dochter Beatrix. Na haar troonsafstand is (vanaf dat ogenblik weer prinses) Juliana steeds actief gebleven in het sociale circuit en verscheen ze nog regelmatig in het openbaar. Juliana hield van goed eten. Een liefhebberij was het dineren in voortreffelijke restaurants - een favoriet was de Auberge de lÙtIll, in Illhaeusern, in de Elzas. Na 1995 echter, toen haar algemene gezondheid begon af te nemen en ze ook last kreeg van geheugenverlies, zijn de verschijningen naar buiten steeds minder geworden. Juliana's laatste openbare optreden was bij het huwelijk van haar kleinzoon Maurits met Marilène van den Broek in 1998. Vooraf was door de Rijksvoorlichtingsdienst bekend gemaakt dat de prinses na een heupoperatie soms last had van acute verwardheid. Er ontstond enige opschudding over het feit dat zij tijdens het kerkelijk huwelijk van prins Maurits als protestant ter communie ging. Na het huwelijk verscheen Juliana niet meer in het openbaar. Ze verliet het terrein van paleis Soestdijk soms in een busje om een rondrit te maken door de omgeving van Soestdijk. Daarbij werd ze enige jaren voor haar dood gefotografeerd door een fotograaf van het roddelblad Weekend. Het bleek de laatste foto van de prinses.
Nadat zij door een verslechterende gezondheidstoestand al enige weken het bed had moeten houden is Juliana op zaterdagochtend 20 maart 2004 kort voor 6 uur in de ochtend op 94-jarige leeftijd in het bijzijn van haar man Bernhard en drie van haar kinderen ten gevolge van een longontsteking in haar slaap overleden [3]. Alleen haar dochter Christina was niet tijdig aanwezig; zij was wel al onderweg naar paleis Soestdijk. Opmerkelijk genoeg overleed Juliana op de dag af zeventig jaar na haar grootmoeder, koningin-regentes Emma.
Op 30 maart vond de uitvaart plaats (op eigen verzoek met witte accenten) en werd zij plechtig bijgezet in de Koninklijke Grafkelder in de Nieuwe Kerk te Delft.